Προς όλους τους μαθητές

(Πηγή:  ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΝΕΩΝ Ν.Ηρακλείου, httpssymvstathmos.files.wordpress.com)

Βίντεο: «Κάνε τη διαφορά. Μίλα ΤΩΡΑ!»

("ΚΑΝΕ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ... ΜΙΛΑ ΤΩΡΑ", μία παραγωγή ΤΟΥ ΧΑΜΟΓΕΛΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ 

σε συνεργασία με τους μαθητές του 6ου Γυμνασίου Ιλίου. Επιβλέπων καθηγητής: Γιώργος Κουμουνδούρος)

         

Πρόληψη-Αντιμετώπιση

Tο εθνικό θεσμικό πλαίσιο για την πρόληψη και αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού στην Ελλάδα

  Ø  1992: Η Ελλάδα επικύρωσε τη Σύµβαση για τα ∆ικαιώµατα του Παιδιού που υιοθετήθηκε οµόφωνα από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών το 1989.

  Ø  2003: στον Συνήγορο του Πολίτη (μία ανεξάρτητη αρχή που δημιουργήθηκε το 1997 για να προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών) λειτούργησε ένα νέο τμήμα, ο Κύκλος Δικαιωμάτων του Παιδιού, που ανέλαβε τον ρόλο του Συνήγορου του Παιδιού στην Ελλάδα. Αποστολή του είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ανήλικων, δηλαδή όλων των αγοριών και κοριτσιών έως 18 ετών και η εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ.

Ø  2005: Η Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου --Ε.Ψ.Υ.Π.Ε (ένας επιστημονικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός, ο οποίος ιδρύθηκε το 1991, και έχει αναπτύξει ένα δίκτυο υπηρεσιών που αφορούν στην ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων όπως φιλοξενία, συμβουλευτική υποστήριξη και εκπαιδευτικό κέντρο) άρχισε να αναπτύσσει δράσεις πρόληψης και παρέμβασης στον τομέα του σχολικού εκφοβισμού, μέσω της υλοποίησης ποικίλων προγραμμάτων για παιδιά δημοτικού. 

Ø  2007 : το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης αναγνώρισε την «Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056» (που «Το Χαμόγελο του Παιδιού» λειτουργεί από το 1997). Η Γραμμή 1056 διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση φαινομένων Βίας που αντιμετωπίζουν τα παιδιά (Σωματική, Σεξουαλική & Ψυχολογική Κακοποίηση, Παραμέληση, Bullying, Παράνομη διακίνηση & εμπορία). Η Γραμμή 1056 είναι στελεχωμένη αποκλειστικά από εξειδικευμένους Κοινωνικούς Λειτουργούς και Ψυχολόγους και διαθέσιμη πανελλαδικά, 24ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες τον χρόνο.

Ø  2010:  «Δίκτυο Κατά της Βίας στο Σχολείο». Το εν λόγω Δίκτυο ιδρύθηκε κατόπιν πρωτοβουλίας της Ένωσης Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων με ιδρυτικά μέλη το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας, τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς και τον Συνήγορο του Παιδιού. Οι κύριοι στόχοι του Δικτύου αφορούν στην αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας μεταξύ μαθητών στον χώρο του σχολείου ή σε άλλους χώρους που σχετίζονται με τη σχολική ζωή και την καθημερινή ρουτίνα των μαθητών, μέσω της δημιουργίας ενός πλαισίου επιστημονικού και κοινωνικού διαλόγου για:

• την κατανόηση του φαινομένου και των αποτελεσματικών τεχνικών παρέμβασης,

• την επιστημονική έρευνα για τον έγκαιρο εντοπισμό, την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου,

• την υποστήριξη και την ορθή κατάρτιση των εκπαιδευτικών και άλλων επαγγελματιών γενικής και ειδικής εκπαίδευσης που ασχολούνται με παιδιά και εφήβους,

• την ευαισθητοποίηση των μαθητών, των γονέων και ολόκληρης της κοινωνίας σχετικά με το φαινόμενο της σχολικής βίας.

Ø  2013: «Παρατηρητήριο για τη Βία». Το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας ίδρυσε το εν λόγω Παρατηρητήριο για τη Βία το οποίο έχει ως βασική αποστολή τον σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων για την πρόληψη της σχολικής βίας, του εκφοβισμού και του ρατσισμού, καθώς και τον εντοπισμό, την έρευνα και την παραπομπή προς αντιμετώπιση σχετικών περιστατικών σε πιστοποιημένους φορείς. Το Παρατηρητήριο λειτουργεί σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο μέσω μιας Κεντρικής Επιστημονικής Επιτροπής που έχει υποστηρικτικό και συμβουλευτικό ρόλο. Οι κύριες δραστηριότητες του Παρατηρητηρίου εντάσσονται σε δυο βασικές κατηγορίες και συγκεκριμένα περιλαμβάνουν: α) τον Σχεδιασμό/ Εφαρμογή Πολιτικής για την Πρόληψη της Βίας στα Σχολεία και β) την Έρευνα/ Διάδοση ερευνητικών δεδομένων σε πιστοποιημένους ενδιαφερόμενους.

Ø  2013: «Δίκτυο Πληροφόρησης, Κατάρτισης, Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού». Σε συνέχεια της δημιουργίας του Παρατηρητηρίου για τη Βία, το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας ξεκίνησε την εφαρμογή της Δράσης «Ανάπτυξη και Λειτουργία Δικτύου Πληροφοριών, Κατάρτισης, Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού» . Το δίκτυο συντονίζεται από την Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή, η οποία σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο και άλλους φορείς εποπτεύει την εφαρμογή του προγράμματος σε επίπεδο σχολικών μονάδων, καθώς και σε περιφερειακό επίπεδο.

Ø  2013: υλοποίηση μιας σημαντικής πρωτοβουλίας ενάντια στον Σχολικό Εκφοβισμό από «Το Χαμόγελο του Παιδιού» σε ρόλο συντονιστή μέσω του ευρωπαϊκού έργου «Europe’s Antibullying Campaign (e-abc) - Ευρωπαϊκή Καμπάνια κατά του Σχολικού Εκφοβισμού». Το έργο που χρηματοδοτήθηκε από το Κοινοτικό Πρόγραμμα Daphne III της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνίσταται στη δημιουργία μιας ενιαίας απάντησης στο φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και μιας Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας για την ενημέρωση των παιδιών, των γονέων, των εκπαιδευτικών και κάθε ενδιαφερόμενου γύρω από το πρόβλημα.  Η υλοποίηση του έργου ένωσε με επιτυχία τις δυνάμεις εταίρων από 6 χώρες από όλη την Ευρώπη που στο πλαίσιο του έργου ανέλαβαν τη διεξαγωγή έρευνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τη δημιουργία διαδικτυακού τόπου και πληροφοριακού υλικού για τον Σχολικό Εκφοβισμό και τον σχεδιασμό Ευρωπαϊκής Καμπάνιας κατά του Σχολικού Εκφοβισμού.

(Πηγές:  1. «Ο εκφοβισμός (bullying), μια σύγχρονη μάστιγα. Tα παιδιά μας ως θύματα και ως θύτες», Βαϊζίδου Χριστίνα -Ψυχίατρος   2. “Children First”- Ερευνητική Εθνική Έκθεση για την Ελλάδα, 2018, Σύμπλεξις)

Φορείς Συνεργασίας με το Υπουργείο Παιδείας

Στο πλαίσιο χάραξης της εθνικής πολιτικής και της υλοποίησης δράσεων για την πρόληψη και αντιμετώπιση της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού, το Υπουργείο Παιδείας προχώρησε σε σύναψη συνεργασίας με εξωτερικούς φορείς (Σχετ.: Α.Π. 1177/21-4-2016 έγγραφο) ώστε να υπάρξει ευρύτερος συντονισμός και αξιοποίηση όλων των δομών για την πρόληψη, την ευαισθητοποίηση και αντιμετώπιση του φαινομένου. Οι φορείς που συμμετέχουν στη θεσμική δικτύωση είναι:

• το Χαμόγελο του Παιδιού
• ο Οργανισμός κατά των Ναρκωτικών (Ο.ΚΑ.ΝΑ.)
• η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) Β' Παιδιατρικής Κλινικής Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»
• η Εταιρία κατά της Κακοποίησης του Παιδιού «ΕΛΙΖΑ»
• το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ)
• το Κέντρο Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού (ΚΜΟΠ)

(Πηγή: "Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού: Εφαρμογή και Αξιολόγηση της Εθνικής Στρατηγικής", Πρασσά Χρυσή, 2017)

Αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού

Μερικές από τις ενέργειες που μπορεί να κάνει ένας γονιός για να βοηθήσει το παιδί του σε περίπτωση που βιώνει εκφοβισμό είναι:

•  Να ακούσει το παιδί προσεκτικά, να διατηρήσει την ψυχραιμία του και να συζητήσουν ώστε να βρουν λύση από κοινού για το τι θα μπορούσε να κάνει το παιδί.
• Να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του, δείχνοντας ότι είναι περήφανος για όλα τα καλά πράγματα που κάνει.
• Πρέπει να παροτρύνει το παιδί να μιλήσει στα παιδιά που το εκφοβίζουν με θάρρος, για να καταλάβουν το πόσο πολύ το πληγώνουν, συμβουλεύοντάς το πώς να τους μιλήσει.
• Οφείλει να καλλιεργήσει ένα κλίμα στοργής, φροντίδας και αμοιβαίου σεβασμού ώστε το παιδί να νιώθει πάντα άνετα να μιλάει στον γονιό.
• Να βοηθήσει το παιδί να ενισχύσει τις φιλίες του ή να δημιουργήσει νέες.
• Να επικοινωνήσει άμεσα με το σχολείο σε περίπτωση που κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα του παιδιού και παράλληλα – εάν κριθεί απαραίτητο – να ειδοποιηθεί και μια ανώτερη αρχή.

Ο γονιός θα πρέπει να αποφεύγει κάποιες από τις συμπεριφορές που συχνά επιδεινώνουν την κατάσταση, όπως:

• Να μην συμβουλεύουν το παιδί να ανταποδώσει την επιθετική συμπεριφορά.
• Να μην το αγνοήσουν λέγοντάς του απλά ότι δεν πρέπει να είναι αδύναμο.
• Δεν πρέπει να πάρουν από την αρχή την κατάσταση στα χέρια τους, αγνοώντας τις επιθυμίες του παιδιού.
• Καλό είναι να μην επικοινωνήσουν απευθείας με τους γονείς του άλλου παιδιού. Αυτό είναι δουλειά του σχολείου.
• Να μην του πουν «εσύ φταις» και «τι θα κάνεις αργότερα στην ζωή σου».
• Να μην συγκρίνουν το παιδί με άλλα παιδιά για να παραδειγματιστεί. 

 (Πηγή: Δρ.Αντωνία Τορρένς, Εκπαιδευτική Ψυχολόγος, Πρόεδρος του Κέντρου Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας και Υπεύθυνη του Προγράμματος “Live Without Bullying”, https://umano.gr/afierwma-sti-sxolikh-via-bullying/)

Επιπτώσεις για τον δράστη του σχολικού εκφοβισμού

KRISTINA WEBB WORDS KILL, 2016

Αρχικά, τα παιδιά που εκφοβίζουν δείχνουν ότι έχουν μία αίσθηση ισχύος απέναντι στα παιδιά που υφίστανται τον εκφοβισμό. Σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι το συσσωρευμένο αρνητικό αυτό συναίσθημα και οι βίαιες εκφράσεις του παιδιού απέναντι στους άλλους, μπορεί να έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις για την υπόλοιπη ζωή του, όπως άγχος, κακή κοινωνική λειτουργικότητα, κακή ψυχοσωματική υγεία, χαμηλή επαγγελματική εξέλιξη, περισσότερες πιθανότητες εθισμού στον αλκοολισμό και τη χρήση ουσιών κ.ά.
Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι τα συναισθήματα «ενοχή» και «ματαίωση», υπερτερούν της «ευχαρίστησης» για το αποτέλεσμα της βίαιης πράξης που ασκείται, από ένα μεγάλο αριθμό παιδιών που ασκούν εκφοβισμό.

(Πηγή: Δρ.Αντωνία Τορρένς, Εκπαιδευτική Ψυχολόγος, Πρόεδρος του Κέντρου Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας και Υπεύθυνη του Προγράμματος “Live Without Bullying”, https://umano.gr/afierwma-sti-sxolikh-via-bullying/)

Αίτια του σχολικού εκφοβισμού

 O σχολικός εκφοβισμός ασκείται από παιδιά τα οποία για μία σειρά λόγων -κυρίως λόγω οικογενειακών δυσλειτουργιών – δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ούτε το συναίσθημα το δικό τους αλλά ούτε και το συναίσθημα και τις ανάγκες των άλλων. Εξωτερικεύουν καταπιεσμένες δικές τους ανάγκες με θυμό και βία.

Νομίζουν ότι με αυτό τον τρόπο θα νιώσουν ισχυρά, ανώτερα. Ότι θα έχουν μια αίσθηση ασφάλειας και δεν θα αφήσουν άλλους να τους εκφοβίσουν. Νιώθουν ότι γίνονται δημοφιλή. Εκτονώνουν συσσωρευμένη αρνητική ενέργεια που έχουν εισπράξει από αλλού τα ίδια.

Το φαινόμενο της αύξησης των κρουσμάτων του σχολικού εκφοβισμού είναι σύνθετο και πολυπαραγοντικό. Τα κοινωνικά προβλήματα που βιώνουν χώρες που διέρχονται από κρίση. Φαινόμενα όπως η ανεργία ή η υπεραπασχόληση των γονέων που σημαίνει ότι δεν αφιερώνουν επαρκή χρόνο στα παιδιά τους. Επιπλέον, η βία που συνέχεια αναπαράγεται μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ανεξέλεγκτη χρήση της τεχνολογίας που αναπόφευκτα φέρνει μια κοινωνική απομόνωση. Επίσης, η αβεβαιότητα και η επαγγελματική ανασφάλεια των νέων για το αύριο. Αυτοί είναι μερικοί από τους πιο σημαντικούς λόγους που συμβαίνει αυτό.

(Πηγή: Δρ.Αντωνία Τορρένς, Εκπαιδευτική Ψυχολόγος, Πρόεδρος του Κέντρου Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας και Υπεύθυνη του Προγράμματος “Live Without Bullying”, https://umano.gr/afierwma-sti-sxolikh-via-bullying/)

Πανελλήνια Έρευνα για τον Σχολικό Εκφοβισμό (Ε.Π.Ι.Ψ.Υ.--2018)

Εκφοβισμός (bullying) μεταξύ των εφήβων-μαθητών στην Ελλάδα

Εκφοβισμός (bullying) στο σχολείο 

Θύματα: Το 2018, ένας στους 5 εφήβους (19,1%) αναφέρει ότι υπέστη εκφοβισμό τουλάχιστον 1-2 φορές τους τελευταίους 2 μήνες πριν τη διεξαγωγή της έρευνας - ποσοστό 2,6% των εφήβων αναφέρουν ότι αυτό συνέβη αρκετές φορές την εβδομάδα. Αγόρια και κορίτσια αναφέρουν σε παρόμοια ποσοστά (18,5% και 19,7%, αντίστοιχα) ότι έχουν υποστεί εκφοβισμό. Το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν ότι υπέστησαν εκφοβισμό δεν μεταβάλλεται σημαντικά με την ηλικία (18,0% για τους 11χρονους, 21,0% για τους 13χρονους και 18,2% για τους 15χρονους μαθητές). 

Θύτες:  Το 2018, ένας στους 7 εφήβους (14,2%) αναφέρει ότι έκανε ο/η ίδιος/α εκφοβισμό σε άλλους μαθητές τουλάχιστον 1-2 φορές τους τελευταίους 2 μήνες πριν τη διεξαγωγή της έρευνας - ποσοστό 1,1% των εφήβων αναφέρουν ότι αυτό συνέβη αρκετές φορές την εβδομάδα. Το ποσοστό αγοριών που αναφέρουν ότι έκαναν εκφοβισμό σε άλλους είναι σημαντικά υψηλότερο (18,6%) συγκριτικά με το αντίστοιχο των κοριτσιών (9,9%), ενώ οι 13χρονοι και 15χρονοι μαθητές αναφέρουν ότι κάνουν bullying/εκφοβίζουν άλλους σε σημαντικά υψηλότερα ποσοστά (16,1% και 16,9%, αντίστοιχα) από ό,τι οι 11χρονοι (9,4%). 

Ηλεκτρονικός εκφοβισμός (cyber bullying) 

Θύματα:  Το 2018, ένας στους 20 εφήβους (5,2%) αναφέρει ότι υπέστη ηλεκτρονικό εκφοβισμό τουλάχιστον 1-2 φορές τους τελευταίους 2 μήνες πριν τη διεξαγωγή της έρευνας - ποσοστό 0,5% των εφήβων αναφέρουν ότι αυτό συνέβη αρκετές φορές την εβδομάδα. Αγόρια και κορίτσια αναφέρουν σε παρόμοια ποσοστά (4,8% και 5,6%, αντίστοιχα) ότι έχουν υποστεί ηλεκτρονικό εκφοβισμό. Το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν ότι υπέστησαν ηλεκτρονικό εκφοβισμό, δεν μεταβάλλεται σημαντικά με την ηλικία (4,2% για τους 11χρονους, 6,6% για τους 13χρονους και 4,8% για τους 15χρονους μαθητές). 

Θύτες: Το 2018, ποσοστό 3,3% των εφήβων αναφέρουν ότι έκαναν οι ίδιοι ηλεκτρονικό εκφοβισμό σε άλλους μαθητές τουλάχιστον 1-2 φορές τους τελευταίους 2 μήνες πριν τη διεξαγωγή της έρευνας - ποσοστό 0,4% των εφήβων αναφέρουν ότι αυτό συνέβη αρκετές φορές την εβδομάδα. Το ποσοστό αγοριών που αναφέρουν ότι έκαναν ηλεκτρονικό εκφοβισμό σε άλλους είναι υπερδιπλάσιο (4,7%) από το αντίστοιχο των κοριτσιών (1,9%), ενώ οι 13χρονοι και 15χρονοι μαθητές αναφέρουν ότι έκαναν ηλεκτρονικό εκφοβισμό σε σημαντικά υψηλότερα ποσοστά (3,5% και 4,8%, αντίστοιχα) από ό,τι οι 11χρονοι (1,6%).

Μορφές εκφοβισμού (bullying) 

Οι μορφές εκφοβισμού που οι έφηβοι απαντούν σε υψηλότερα ποσοστά ότι υπέστησαν τουλάχιστον 1-2 φορές, ήταν τα λεκτικά πειράγματα (19,8% του συνόλου των μαθητών), η διάδοση ψεμάτων και φημών (18,8%), τα αστεία, σχόλια ή χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου (13,4%) και ο αποκλεισμός από κοινές παρέες και δραστηριότητες (13,1%). Σε χαμηλότερα ποσοστά οι έφηβοι αναφέρουν ότι υπέστησαν εκφοβισμό με χρήση σωματικής βίας (4,5%) και με τη μορφή άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα (5,6%) και τη θρησκεία τους (3,5%). 

Τα αγόρια αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό ότι υπέστησαν εκφοβισμό με τη μορφή σωματικής βίας και άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα και τη θρησκεία τους, ενώ τα κορίτσια με τη μορφή διάδοσης ψεμάτων και φημών. 

Οι 11χρονοι και 13χρονοι μαθητές αναφέρουν σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό (20,2% και 23,7%, αντίστοιχα) ότι υπέστησαν εκφοβισμό με τη μορφή λεκτικών πειραγμάτων συγκριτικά με τους 15χρονους (15,3%), ενώ οι 13χρονοι αναφέρουν εκφοβισμό μέσω πειραγμάτων σεξουαλικού περιεχομένου και διάδοσης ψεμάτων και φημών σε υψηλότερο ποσοστό από τους μικρότερους μαθητές.

Διακρίσεις λόγω φύλου, καταγωγής και οικονομικής κατάστασης 

Ποσοστό 3,9% απαντούν ότι συχνά υφίστανται διακρίσεις λόγω του φύλου τους, 2,8% λόγω της καταγωγής τους και 2,1% εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης της οικογένειάς τους. Τα παραπάνω ποσοστά δεν διαφοροποιούνται μεταξύ των δύο φύλων και των τριών ηλικιών. 

Βίαιοι καυγάδες 

Το 2018 ένας στους 5 εφήβους (19,4%) απαντά ότι ενεπλάκη σε βίαιο καυγά τουλάχιστον 2 φορές. Τα αγόρια αναφέρουν σε τριπλάσιο ποσοστό (29,3%) συγκριτικά με τα κορίτσια (9,6%) και οι 11χρονοι και 13χρονοι μαθητές (~21%) σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό συγκριτικά με τους 15χρονους (15,2%) εμπλοκή σε βίαιους καυγάδες (τουλάχιστον 2 φορές τους τελευταίους 12 μήνες). 

Οικονομικό επίπεδο 

Οι έφηβοι των οποίων οι οικογένειες κατηγοριοποιούνται στο κατώτερο οικονομικό επίπεδο αναφέρουν σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό ότι υφίστανται εκφοβισμό με τη μορφή σωματικής βίας (7,8% έναντι 3,6% και 4,8% των συνομηλίκων τους μέσου και ανώτερου οικονομικού επιπέδου, αντίστοιχα), άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα (8,9% έναντι 5,0% και 5,4% των συνομηλίκων τους μέσου και ανώτερου οικονομικού επιπέδου, αντίστοιχα) και τη θρησκεία τους (6,0% έναντι 2,8% και 3,4% των συνομηλίκων τους μέσου και ανώτερου οικονομικού επιπέδου, αντίστοιχα). 

Από την άλλη, οι έφηβοι από οικογένειες υψηλού οικονομικού επιπέδου, αναφέρουν εμπλοκή σε βίαιους καυγάδες (τουλάχιστον 2 φορές τους τελευταίους 12 μήνες) σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό (23,3%) σε σύγκριση με τους συνομηλίκους τους που κατηγοριοποιούνται στο μέσο (18,4%) και κατώτερο (18,7%) οικονομικό επίπεδο.

[Πηγή:  «Πανελλήνια έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων μαθητών» (2018), Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (Ε.Π.Ι.Ψ.Υ.) ]

Ταινία μικρού μήκους για τη Διαφορετικότητα

“Zero”: Mια συμβολική ταινία μικρού μήκους για το Μηδέν που γίνεται Άπειρο…

Στην πολυβραβευμένη* σουρεαλιστική ταινία κινούμενων σχεδίων του Αυστραλού δημιουργού και σκηνοθέτη Cristopher Kezelos, ο πρωταγωνιστής ZERO, σ’ έναν  κόσμο όπου κυριαρχούν οι αριθμοί και οι πάντες κρίνονται από το νούμερό τους, βιώνει διαρκώς την προκατάληψη και απόρριψη εξαιτίας του αριθμού Μηδέν που φέρει πάνω του και τον στιγματίζει.

Αντιμετωπίζει τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία των γύρω του με κουράγιο και αισιοδοξία, ώσπου μια μέρα συναντά μια γυναίκα-μηδέν, το ταίρι του, και μαζί καταφέρνουν ν’ αλλάξουν τον τρόπο που τους αντιμετωπίζουν οι άλλοι μέσω μιας μοναδικής δημιουργίας. Μαζί αποδεικνύουν ότι με αποφασιστικότητα, θάρρος και αγάπη μπορείς να πετύχεις κάτι αληθινά σημαντικό και μοναδικό…

(Πηγή: «"Zero", μια συμβολική ταινία μικρού μήκους για το Μηδέν που γίνεται Άπειρο», Χρήστος Βασιλείου, www.diaforetiko.gr, 2014)

* Έχει παρουσιαστεί σε 50 φεστιβάλ και έχει κερδίσει 15 βραβεία συμπεριλαμβανομένου του βραβείου “Best Animation” από το Λος Άντζελες Short Fest και το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ρόουντ Αϊλαντ, ενώ ήταν και υποψήφια για το βραβείο AFI στην κατηγορία του καλύτερου animation μικρού μήκους.

(Zealous Creative Productions, 2010)

Αντιμετώπιση του Σχολικού Εκφοβισμού

Γονείς και σχολικός εκφοβισμός

Καθήκον ενός γονέα είναι να προετοιμάσει το παιδί του για τη ζωή του στον πραγματικό κόσμο, έξω από το κέλυφος και την προστασία του σπιτιού κι αυτό σημαίνει να το βοηθήσει να αντιμετωπίσει πρακτικά τους ανθρώπους που θέλουν να το πλήξουν με οποιοδήποτε τρόπο. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο εκφοβισμός δεν αποτελεί μία μεμονωμένη συμπεριφορά, που θα συμβεί μία και μοναδική φορά από το ίδιο άτομο-θύτη, αλλά είναι μία μαθημένη συμπεριφορά, η οποία είναι επαναλαμβανόμενη λόγω της ενίσχυσης που υφίσταται.

Με βάση τον συμπεριφορισμό, υπάρχουν τρόποι και λύσεις για την διακοπή της συμπεριφοράς του εκφοβισμού, που συμβάλουν στην εξάλειψη της ενίσχυσης. Η ενίσχυση μπορεί να είναι θετική (επαινετική), αρνητική (τιμωρητική, κυρωτική), όπου ακόμα κι ως τέτοια επιδέχεται ενίσχυση και η συμπεριφορά δεν αποδυναμώνεται, αλλά επιδεινώνεται και τέλος, μπορεί να είναι ουδέτερη, όπου η συμπεριφορά πλέον δεν ενισχύεται. Η τελευταία ενίσχυση είναι και η επιθυμητή από πλευράς του θύματος. Αυτό δε σημαίνει ότι η συμπεριφορά του θύτη πρέπει να αγνοείται, αλλά να αντιμετωπίζεται με ουδέτερη χροιά, με ανάλογη λεκτική και μη-λεκτική επικοινωνία.

Αυτή η ουδέτερη αντίδραση του θύματος πρέπει να τηρείται με συνέπεια, καθώς η περιστασιακή υιοθέτηση της θα επιφέρει και πάλι ενίσχυση της αρνητικής συμπεριφοράς. Αν και πιθανότατα θα υπάρξει προσπάθεια από το θύτη να κλιμακωθεί και να συνεχιστεί η συμπεριφορά, με την ουδέτερη ανταπόκριση του θύματος, η αρνητική συμπεριφορά θα σταματήσει. O κατωτέρω πίνακας είναι ενδεικτικός και απλουστευτικός και δε μπορεί να ανταποκρίνεται σε κάθε περίπτωση εκφοβισμού, η οποία πρέπει να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα.

Πρακτικές Συμβουλές για γονείς

Παρακάτω παρατίθενται κάποιες συμβουλές που πολύ πιθανόν θα συμβάλουν στην αποδυνάμωση της εκφοβιστικής συμπεριφοράς και θα ενισχύσουν τη δυναμικότητα του παιδιού που γίνεται θύμα.

Πως θα σταματήσει ο θύτης τον εκφοβισμό

Το κλειδί για να σταματήσει ο θύτης τον εκφοβισμό είναι να μην ενισχυθεί η αρνητική συμπεριφορά του και αυτό μπορεί να γίνει με διάφορα μέσα, όπως:

• Μία φράση που θα λέγεται σε ένα παιδί-θύτη από το παιδί-θύμα κάθε φορά που το εκφοβίζει. Αυτή η φράση πρέπει να είναι ουδέτερη και σχεδόν βαρετή και μη προκλητική, έτσι ώστε να μην ενισχύσει τον εκφοβισμό.
• Η ζωτικής σημασίας αναφορά κάθε περιστατικού εκφοβισμού σε ένα δάσκαλο και η μετέπειτα καταγραφή του.
• Η παροχή ενθάρρυνσης να υπερασπιστεί και να αναφέρει τον εκφοβισμό που υφίσταται ένα άλλο συμμαθητή ή φίλο του.

[Πηγή: "Αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού από γονείς - Πρακτικές Συμβουλές", Ευάγγελος Δρίβας (Αστυνομικός - Κλινικός Ψυχολόγος - BSc in Psychology, Msc in Clinical & Community Psychology), Psychology.gr]

Έρευνες για τον σχολικό εκφοβισμό

Η βία στην καθημερινότητα των μαθητών

Ένα στα τρία παιδιά στην Ευρωπαϊκή Ενωση πέφτει θύμα εκφοβισμού στο σχολείο. Σύμφωνα με στοιχεία που είχαν γίνει γνωστά στο 5ο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Σχολικού Εκφοβισμού, στην Ελλάδα ένας στους τρεις μαθητές δέχεται σωματικό εκφοβισμό, ενώ λεκτικό εκφοβισμό υφίστανται περισσότεροι από τους μισούς μαθητές. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως αναφέρεται σε μελέτη του Οργανισμού Ερευνας και Ανάλυσης διαΝΕΟσις, που βασίστηκε στα ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα του PISA του 2015, τo 16,7% των Ελλήνων μαθητών δήλωσε πως έχει υποστεί κάποιας μορφής μπούλινγκ κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα πριν από την έρευνα, ενώ το 4,3% δήλωσε πως έχει δεχθεί σωματική βία τον τελευταίο μήνα στο σχολείο (ακριβώς ίδιο ποσοστό με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ). 

Η μεγαλύτερη έρευνα για τον σχολικό εκφοβισμό στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα είχε πραγματοποιηθεί το 2016 από το Υπουργείο Παιδείας (Αρτινοπούλου, Μπαμπάλης, Νικολόπουλος). Οι μαθητές δημοτικού στην Ελλάδα δήλωσαν ότι η πιο συχνή μορφή εκφοβισμού που παρατηρούν είναι ο λεκτικός εκφοβισμός (56,5%), που περιλαμβάνει την εξύβριση και την κοροϊδία, ακολουθεί ο σωματικός εκφοβισμός (30,5%), που περιλαμβάνει χτυπήματα – σπρωξίματα, και τέλος ο κοινωνικός εκφοβισμός, η απομόνωση και η κοροϊδία των μαθητών από όλη την τάξη (27,8%). Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, το 8,23% των μαθητών έχει βρεθεί «Μερικές φορές» στον ρόλο του θύματος, ενώ το 2,62% και το 2,45% των μαθητών αντιστοίχως βρίσκεται «Συχνά» και «Πολύ συχνά».

(Πηγή: "Η βία στην καθημερινότητα των μαθητών", Απόστολος Λακασάς, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2020)

Κουίζ για τον Διαδικτυακό Εκφοβισμό

Quiz για το Cyberbullying

(Πηγή: Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ)

Ταινία Μικρού Μήκους για τον Διαδικτυακό Εκφοβισμό

 "I'm Truly Sorry"

Η ταινία αυτή με θέμα τον διαδικτυακό εκφοβισμό αναδεικνύει τη σημασία της «ενσυναίσθησης», του να μπούμε δηλαδή στη θέση τού αποδέκτη σχολικού εκφοβισμού και να κατανοήσουμε τις επιπτώσεις στην ψυχολογία του, καθώς επίσης και τον καθοριστικό ρόλο των θεατών/παρατηρητών στη συνέχιση ή στη διακοπή του κύκλου της βίας.

[Web Short Film “Bullying: Stop it” (2014), Mormon Channel, USA]

Ταινία Μικρού Μήκους για τον Σχολικό Εκφοβισμό

"Η Έκθεση": Ταινία Μικρού Μήκους Γυμνασίου 

Η σιωπή είναι συνενοχή… Οι μαθητές μιας σχολικής τάξης γυμνασίου αποστρέφουν καθημερινά το βλέμμα τους από την ψυχική και σωματική βία που ασκείται σε βάρος ενός συμμαθητή τους. Όταν τελικά αποφασίζουν να αντιδράσουν, η απάντησή τους στη βία θα είναι ιδιαίτερη και απρόσμενη…

[Δημιουργία των Εκπαιδευτηρίων Δούκα (2015-16)--Γ' Βραβείο Ταινίας Μυθοπλασίας στον 2ο Διεθνή Μαθητικό Διαγωνισμό Ταινιών Μικρού Μήκους]

Η δύναμη των παρατηρητών στον σχολικό εκφοβισμό

Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γύρω και πώς μπορεί να σπάσει ο κύκλος του bullying

Από τη μία γνωρίζουμε ότι τα περιστατικά εκφοβισμού συνήθως συμβαίνουν στην αυλή του σχολείου, στους διαδρόμους, στις τουαλέτες, γιατί ακριβώς επιλέγονται χώροι όπου δεν υπάρει έλεγχος απο ενήλικες. Από την άλλη γνωρίζουμε όμως, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών εκφοβισμού συμβαίνουν μπροστά σε άλλους συνομίληκους. Η δύναμη λοιπόν βρίσκεται στους παρατηρητές, οι οποίοι βρίσκονται στη σκηνή και μπορεί να επιτρέψουν ή να αποτρέψουν τον εκφοβισμό. Έστω και ένα παιδί να αντιδράσει απέναντι στο παιδί-δράστη είτε αποδοκιμάζοντας τον δράστη είτε υποστηρίζοντας το παιδί-θύμα, τότε ο εκφοβισμός σταματά στη μία από τις δυο περιπτώσεις λόγω της παρέμβασης αυτού του παιδιού. Για αυτό χρειάζεται να ενδυναμώσουμε τα παιδιά μέσα από σχολικές δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, τόσο στο πλαίσιο της τάξης όσο σε ολόκληρη τη σχολική μονάδα.

(Πηγή: "7 Ερωτήσεις Για Τον Σχολικό Εκφοβισμό Και Την Αντιμετώπισή Του" (2016), ΜΑΡΙΑ Θ. ΚΥΡΙΑΚΟΥ -Σχολική Ψυχολόγος)

Βίντεο: «Οι Ρόλοι στον Σχολικό Εκφοβισμό»

Ένα βίντεο σχετικά με τους Ρόλους που υπάρχουν στον κύκλο του Σχολικού Εκφοβισμού. Μέσα από τα πρόσωπα των παιδιών, τις λέξεις και τη μουσική επιχειρείται η ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας, των οικογενειών αλλά και της κοινωνίας πάνω στο πολύ σημαντικό αυτό θέμα.

(«Οι Ρόλοι στον Σχολικό Εκφοβισμό», μια παραγωγή του Ομίλου Καινοτόμων Δράσεων του Λεοντείου Λυκείου Νέας Σμύρνης, 2012-13)

'Ερευνα για διαδικτυακές συνήθειες

Aποτελέσματα εθνικής έρευνας 2021-2022 για διαδικτυακές συνήθειες σε 5000 μαθητές

Αποκαλυπτικά όσον αφορά στις διαδικτυακές συνήθειες των παιδιών είναι τα στοιχεία έρευνας που πραγματοποίησε το Νοέμβριο – Δεκέμβριο 2021 το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ υπό την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (Αρ. Πρωτ. 89431/ΓΔ4), σε ένα δείγμα 5000 μαθητών ηλικίας από 12-18 ετών.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η πρακτική της ανταλλαγής πολύ προσωπικών φωτογραφιών (sexting) μεταξύ των εφήβων εμφανίζεται ιδιαίτερα διαδεδομένη καθώς 1 στα 4 παιδιά έχει δεχτεί προσωπικές φωτογραφίες κάποιου άλλου και το 6% παραδέχεται ότι έχει στείλει προσωπικές φωτογραφίες.
Μια άλλη τάση που φαίνεται να κερδίζει διαρκώς έδαφος τα τελευταία χρόνια είναι η εμφάνιση του μισαλλόδοξου λόγου στο διαδίκτυο (ρητορική μίσους). Το 34% των παιδιών δηλώνει ότι έχει συναντήσει μισαλλόδοξο λόγο στο διαδίκτυο.
Παρά το γεγονός ότι τα παιδιά θεωρούν την αποκάλυψη των προσωπικών δεδομένων και την επαφή με αγνώστους τους δυο μεγαλύτερους κινδύνους στο διαδίκτυο, την ίδια ώρα ένα στα δυο παιδιά συνομιλεί με αγνώστους και κάνει φίλους μέσω διαδικτύου.

Αυτή η τάση σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι νέοι δεν ενδιαφέρονται και πολύ για το πως διαμορφώνεται η διαδικτυακή τους φήμη από όσα ανεβάζουν στο διαδίκτυο, είναι ένα πολύ ανησυχητικό στοιχείο. Η διαδικτυακή φήμη δεν απασχολεί το 53% των παιδιών και επιπρόσθετα ένα 23% απαντά «δεν ξέρω».

Tο 6% των παιδιών δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού με τα κορίτσια να υπερτερούν σε αριθμό από τα αγόρια και το 13% των παιδιών δηλώνει έχει γίνει μάρτυρας εκφοβισμού. Tο ενθαρρυντικό είναι ότι η πλειοψηφία των παιδιών που έχουν παρατηρήσει να εκφοβίζεται κάποιος φίλος/γνωστός τους (13%)  δεν αδιαφόρησε, αλλά προσπάθησε να στηρίξει το θύμα ιδιωτικά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το στοιχείο ότι μόνο το 35% των παιδιών που έπεσε θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού απευθύνθηκε σε κάποιον ενήλικα για βοήθεια.

Ένα στα τέσσερα παιδιά δηλώνει ότι κάποια στιγμή στο διαδίκτυο κάποιος το προσέγγισε με κακόβουλο σκοπό. Από αυτά το 3% έπιασε κουβέντα μαζί του για να δει τις προθέσεις του.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας τα παιδιά και οι νέοι φαίνεται ότι δε διστάζουν να μπλοκάρουν (block) κάποιον ή κάτι που τους έχει αναστατώσει στο διαδίκτυο δεν προχωράνε όμως τόσο εύκολα σε καταγγελία (report).

Ένα άλλο στοιχείο στο οποίο θα πρέπει να δοθεί έμφαση είναι ότι αν κάτι συμβεί στο διαδίκτυο, το 62% των παιδιών θα ζητήσει βοήθεια από τους γονείς του, το 21% από κάποιον φίλο, ένα 13% θα το αντιμετωπίσει χωρίς να ζητήσει βοήθεια και μόνο ένα 4% θα απευθυνθεί σε κάποιον εκπαιδευτικό.

Θύμα διαδικτυακής απάτης έχει πέσει το 10% των παιδιών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ενώ ένα στα δυο παιδιά χρησιμοποιούν antivirus στις συσκευές τους.

(Πηγή: Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ)

Ψηφιακό παιχνίδι Antibullying

Ψηφιακό παιχνίδι ανάπτυξης κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων και anti-bullying συμπεριφορών των παικτών-μαθητών για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού

Antibullying game

(από την Ελληνική Επιστημονική Ένωση Τεχνολογιών Πληροφορίας & Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση)

Το σενάριο του παιχνιδιού

Το παιχνίδι αποτελείται από βίντεο στα οποία διαδραματίζονται σκηνές σχολικού εκφοβισμού με χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων. Μετά την προβολή των βίντεο, ο χρήστης θα πρέπει να ολοκληρώσει δραστηριότητες οι οποίες βαθμολογούνται. Τα βίντεο παρουσιάζουν ημιτελείς ιστορίες εκφοβιστικών συμπεριφορών όπου ο παίκτης καλείται να παρακολουθήσει. Έπειτα θα πρέπει να δώσει το τέλος της ιστορίας επιλέγοντας ανάμεσα από σύντομες επιλογές/παραγράφους. Η δραστηριότητα αποσκοπεί στο να ταξινομήσει με τη διαδικασία drag and drop τα ορθά συναισθήματα τα οποία αποδίδονται στο θύμα, στον θύτη και στους θεατές του σχολικού εκφοβισμού του βίντεο. Με τη διαδικασία ταξινόμησης αποδίδεται και η βαθμολογία στον παίκτη.

[Πηγή:  «Ανάπτυξη Ενός Εκπαιδευτικού Ψηφιακού Παιχνιδιού για Εκμάθηση Κοινωνικών Δεξιοτήτων και AntiBullying Συμπεριφορών σε Σχολεία», Ν. Κυριαζής , Π. Ζαχαριάς (Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου) στα πλαίσια του 4ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «Ένταξη των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διαδικασία» της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης ΤΠΕ στην Εκπαίδευση (ΕΤΠΕ), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης & Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, 2015]

Quiz για Social Media

 

Quiz για Social Media

(Πηγή: Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ)

Ασφάλεια στα κοινωνικά δίκτυα

 (Πηγή: Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ)

Πρόληψη-Αντιμετώπιση

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να αναπτύξει τη συναισθηματική του νοημοσύνη;

Συναισθηματική νοημοσύνη σημαίνει αυτογνωσία και αποδοχή, ενσυναίσθηση (την ικανότητα να βλέπουμε και να αισθανόμαστε την οπτική άλλων ατόμων), ικανότητα διαχείρισης των συναισθημάτων και ικανότητα διαχείρισης των σχέσεων.

•  Η διαχείριση των συναισθημάτων ξεκινάει από εσάς: το παιδί σας θα κάνει ό,τι βλέπει να κάνετε εσείς. Σκεφτείτε πώς αντιδράτε σε στρεσογόνες καταστάσεις και πώς μπορείτε να αποτελέσετε καλό πρότυπο συμπεριφοράς και συναισθηματικής νοημοσύνης.
• Ακούστε με ενεργό τρόπο τα συναισθήματα του παιδιού σας. Βοηθήστε το να καταλάβει ότι είναι φυσικό κάποιες φορές να νιώθει λυπημένο, θυμωμένο ή αναστατωμένο. Όταν έχει αποδεχτεί και έχει κατανοήσει το πώς νιώθει, μπορεί να ερευνήσει τι προκάλεσε τα συναισθήματα έτσι ώστε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.
• Παροτρύνετε το παιδί σας να αντιμετωπίζει με ενδιαφέρον και καλοσύνη τους συνανθρώπους του, να τα πηγαίνει καλά με τους συμμαθητές του, να διαχειρίζεται τα αρνητικά συναισθήματα και να υποστηρίζει ενεργητικά τον εαυτό του και τους άλλους. 
• Διευκολύνετέ το να συζητήσει για θέματα που το απασχολούν ή το ταλαιπωρούν. Όλα τα παιδιά δυσκολεύονται να μιλήσουν για κάποια θέματα και εκεί είναι που χρειάζονται περισσότερο την υποστήριξή σας. Θα βοηθηθούν πραγματικά αν υπάρχει μια ορισμένη ώρα της ημέρας κατά την οποία μπορούν να μιλούν για τα ζητήματα που τα απασχολούν: είναι σημαντικό, λοιπόν, να έχετε μέσα στην ημέρα κάποια ώρα που είναι η «στιγμή για εκμυστηρεύσεις». 
• Ενθαρρύνετε το παιδί να σκεφτεί πώς νιώθει και πώς συμπεριφέρεται σε διαφορετικές περιστάσεις. Για παράδειγμα, ζητήστε του να σκεφτεί πώς αισθάνεται όταν κάποιος συμπεριφέρεται σκληρά σε έναν άλλο άνθρωπο. 
• Βοηθήστε το να καταλάβει ότι ο θετικός τρόπος σκέψης μπορεί να επηρεάσει τις αντιδράσεις και τα συναισθήματά του. Η θετική σκέψη έχει τη δύναμη να αλλάξει τη συναισθηματική του αντίδραση απέναντι στις καταστάσεις.

(Πηγή: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ "Ενδυναμώνοντας τα παιδιά - Αντιμετωπίζοντας τον Εκφοβισμό", ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕνΔυναμώνω - Enable», 2015) 

Πρόληψη-Αντιμετώπιση

Μια υπόσχεση που ΠΡΕΠΕΙ ΟΛΟΙ να δώσουμε για βελτίωση της  συμπεριφοράς στο κλίμα της τάξης και του σχολείου.

ΥΠΟΣΧΟΜΑΙ να αντιστέκομαι στον εκφοβισμό: Θα συμπεριφέρομαι στους άλλους με ΣΕΒΑΣΜΟ και ΚΑΛΟΣΥΝΗ. Δεν θα συμπεριφέρομαι με κακία στους συμμαθητές μου, δεν θα τους κοροϊδεύω, δεν θα στρέφω άλλους εναντίον τους, ούτε θα προσπαθώ να τους βλάψω σωματικά ή ψυχικά. Θα έχω τη ΣΥΜΠΟΝΙΑ, ώστε να μην γίνω θύτης, και το ΚΟΥΡΑΓΙΟ, ώστε να μην μένω απλός παρατηρητής. Δεν θα βοηθώ ανθρώπους που εκφοβίζουν άλλους. Δεν θα παρακολουθώ, δεν θα γελώ και δεν θα συμμετέχω όταν κάποιος φίλος ή συμμαθητής μου συμπεριφέρεται με κακία και πληγώνει άλλα παιδιά. Θα μιλήσω στον φίλο ή στον συμμαθητή μου αν η συμπεριφορά του είναι ανάρμοστη. Είναι δική μου ΕΥΘΥΝΗ να βοηθώ άτομα που πέφτουν θύματα εκφοβισμού. Αν δω κάποιον να εκφοβίζεται, θα το πω ή θα κάνω κάτι γι’ αυτό. Θα ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΟΜΑΙ άλλα παιδιά που πέφτουν θύματα εκφοβισμού. Θα είμαι καλό ΠΡΟΤΥΠΟ για τους συμμαθητές μου

  (Πηγή: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ "Ενδυναμώνοντας τα παιδιά - Αντιμετωπίζοντας τον Εκφοβισμό", ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕνΔυναμώνω - Enable», 2015) 

Αντιμετώπιση εκφοβισμού

Aν το παιδί σας εκφοβίζει άλλα παιδιά

H ανησυχία δεν αφορά μόνο τους γονείς των παιδιών που πέφτουν θύματα εκφοβισμού, βίας ή αποκλεισμού. Πρέπει να αφορά και τους γονείς των παιδιών που εκφοβίζουν. Πολλοί είναι οι λόγοι που ένας έφηβος οδηγείται σε αυτή τη συμπεριφορά. Συχνά υπάρχουν δυσκολίες στο οικογενειακό του περιβάλλον, όπως αυστηροί, απαιτητικοί γονείς, εντάσεις μέσα στην οικογένεια, απουσία του ενός γονιού, σοβαρά οικονομικά προβλήματα, ασθένεια κ.λπ. H επιθετική συμπεριφορά αποτελεί την έκφραση της ανάγκης του εφήβου να επιβληθεί. Μπορεί να συμβάλουν και άλλοι παράγοντες, όπως η παρέα με επιθετικά παιδιά, η πολύωρη ενασχόλησή του με βίαια παιχνίδια στον υπολογιστή, η χαλαρή στάση των διδασκόντων στο σχολείο κ.λπ.

Οι νταήδες πρέπει να αντιμετωπίζονται με τον κατάλληλο τρόπο ώστε να βελτιώνουν τη συμπεριφορά τους και όχι να γίνονται «αποδιοπομπαίοι τράγοι». Aν οι γονείς και το σχολείο τα απομονώσουν ως «προβληματικά», τα παιδιά αυτά θα γίνουν ακόμα πιο επιθετικά και ίσως στο εξής να μην εκφράζουν τη βιαιότητά τους μέσα στο προαύλιο, αλλά στους δρόμους έξω από το σχολείο. Σύμφωνα με μελέτες, στην ηλικία των 24 χρόνων το 60% των εφήβων που στο σχολείο εκφόβιζαν συμμαθητές τους έχουν εμπλοκή με τη δικαιοσύνη.

Τι σας προτείνω

• Συζητήστε ανοιχτά με το παιδί για τα συναισθήματά του και πώς διαχειρίζεται τον θυμό του.

• Mην αρχίσετε αμέσως τα κηρύγματα και τις τιμωρίες. Έτσι του διδάσκετε αυτό ακριβώς που θέλετε να σταματήσει: τη βία.

• Διαβεβαιώστε το ότι το αγαπάτε, αλλά να του κάνετε σαφές με κατηγορηματικό τρόπο ότι δεν συμφωνείτε με αυτές τις πρακτικές.

• Βελτιώστε την επικοινωνία σας με το παιδί.

• Αν υπάρχουν προβλήματα στην οικογένειά σας, κρατήστε τα μακριά από τον έφηβό σας.

• Ελέγξτε τη συμπεριφορά σας μήπως και εσείς με την παραμικρή αφορμή εκφράζεστε επιθετικά.

• Bοηθήστε το παιδί να μάθει να ελέγχει τον θυμό του και να βρίσκει άλλους τρόπους επίλυσης των συγκρούσεων.

• Απευθυνθείτε σε επαγγελματία ψυχικής υγείας.

(Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος)

Τι πρέπει να κάνω αν το παιδί μου εκφοβίζεται; 

• Να διατηρείτε μια ανοιχτή σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, έτσι ώστε το παιδί σας να θέλει να μοιράζεται τις ανησυχίες του μαζί σας. 

• Αν το παιδί σας αποκαλύψει ότι εκφοβίζεται, μιλήστε του ήρεμα και καθησυχαστικά. 

• Ευχαριστήστε το που σας μίλησε και διαβεβαιώστε το ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν. Για πολλά παιδιά (αλλά και ενήλικες) χρειάζεται πολύ θάρρος και μόνο για να αποκαλύψουν τον εκφοβισμό που υφίστανται. 

• Πολλά παιδιά δεν μιλούν στους γονείς τους επειδή φοβούνται ότι αυτοί θα πάνε στο σχολείο να συζητήσουν το θέμα και έτσι η κατάσταση θα επιδεινωθεί. Να ρωτάτε πάντα το παιδί σας τι πιστεύει ότι θα μπορούσε να γίνει για να σταματήσει ο εκφοβισμός και να αποφασίσετε μαζί του ποια θα είναι τα επόμενα βήματά σας. 

• Ενθαρρύνετε το παιδί να μην ανταποδίδει την επιθετικότητα, καθώς ο μαθητής που συμπεριφέρεται επιθετικά συνήθως περιμένει κάποια αντίδραση. 

• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να δημιουργήσει φιλίες εκτός σχολείου και να παίρνει μέρος σε δραστηριότητες που προάγουν την αυτοπεποίθηση και τις κοινωνικές δεξιότητες (π.χ. θέατρο και χορό, πολεμικές τέχνες, ομαδικά αθλήματα, τοπικές ομάδες νεότητας). 

• Επαναλάβετε ότι θα είστε πάντα δίπλα του αν θέλει να σας μιλήσει για κάποιο πρόβλημα.

(Πηγή: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ "Ενδυναμώνοντας τα παιδιά - Αντιμετωπίζοντας τον Εκφοβισμό", ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕνΔυναμώνω - Enable», 2015)

Quiz για Κινητό και Ασφάλεια

Quiz για Κινητό και Ασφάλεια

(Πηγή: Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ)